რიკოთი უსაფრთხო გადაადგილების მარშრუტი იქნება - გიორგი წერეთელი

ეკონომიკა

25-10-2023 10:00:00

რიკოთის საუღელტეხილო გზაზე მაგისტრალის ახალი მონაკვეთი უახლოეს პერიოდში გაიხსნება. ამის შესახებ Business Insider Georgia-ს ინფრასტრუქტურის სამინისტროს გზების დეპარტამენტის ხელმძღვანელმა გიორგი წერეთელმა განუცხადა. როგორც წერეთელი ამბობს, პროექტი წინასწარ დაგეგმილ გრაფიკში რჩება, ეს კი ნიშნავს რომ 2023 წლის ბოლომდე ამ გზის გარკვეული მონაკვეთების მშენებლობა დასრულდება, ხოლო მთლიანობაში რიკოთის უღელტეხილზე (52 კმ) სამშენებელო სამუშაოების დასრულება 2024 წელს იგეგმება.

რიკოთის პროექტი, მასშტაბითა და მნიშვნელობით, უპრეცენდენტოა, 52 კმ-იანი საუღელტეხილო მონაკვეთის მოდერნიზება უმნიშვნელოვანესია ქვეყნის საგზაო ქსელის განვითარებისა და თანამედროვე სტანდარტებთან შესაბამისობაში მოყვანის თვალსაზრისით. პროექტი ითვალისწინებს 51 გვირაბისა და 97 ხიდის მშენებლობას. ამ დროისთვის, უკვე გაჭრილია 48 გვირაბი და აშენებულია 83 ხიდი. ამასთან, 12 გვირაბით და 22 დასრულებული ხიდით ავტოტრანსპორტი უკვე სარგებლობს. რიკოთის საუღელტეხილო მონაკვეთის მშენებლობა 4 სექციად არის დაყოფილი: ჩუმათელეთი-ხევის 11.6 კმ-იანი მონაკვეთი; ხევი-უბისას 12,2 კმ-იანი მონაკვეთი; უბისა-შორაპანის 13 კმ-იანი მონაკვეთი და შორაპანი-არგვეთას 14,7კმ-იანი მონაკვეთი.

„ჩვენი პრიორიტეტი საერთაშორისო მაგისტრალების განვითარებაა. აღმოსავლეთ-დასვლეთის მაგისტრალური გზის (430 კმ) ნახევარზე მეტი - 234 კმ - უკვე აშენებულია. რიკოთი ამ გზის მთავარი არტერიაა, მისი გეოგრაფიული მდებარეობიდან, რელიეფიდან, სირთულეებიდან გამომდინარე. ამიტომაც არის, რომ რიკოთის გზის მშენებლობას საუკუნის პროექტს ვუწოდებთ. ქვეყანაში მაგისტრალების განვითარება მოგვცემს საშუალებას, რომ საქართველო ჩამოყალიბდეს სატრანსპორტო ჰაბად და კონკურენციაში შევიდეს სხვადასხვა კორიდორებთან. პროექტის დასრულების შემდეგად გაიზრდება ჩქაროსნული გზის გამტარუნარობა და სატრანზიტო ტვირთბრუნვა, გაუმჯობესდება ავტოტრანსპორტის მოძრაობის უსაფრთხოების ხარისხი და შემცირდება მგზავრობის დრო“, - აცხადებს გიორგი წერეთელი.

რიკოთის საუღელტეხილო მონაკვეთის მშენებლობა ურთულეს გეოგრაფიულ მარშრუტზე, ურთულესი საინჟინრო კონსტრუქციებით მიმდინარეობს. სახელმწიფო ამბობს, რომ რიკოთის მონაკვეთი, ჩქაროსნული გზის მშენებლობაში ერთგვარი გარდამტეხი პროექტი იქნება, ვინაიდან ამ პროექტის შედეგად, აღმოსავლეთ და დასავლეთ საქართველოში უკვე აშენებული ჩქაროსნული მონაკვეთი ერთმანეთს დაუკავშირდება.

რეგიონული განვითარებისა და ინფრასტრუქტურის სამინისტროს მიერ Business Insider Georgia-სთვის მოწოდებული ინფორმაციის თანახმად, რიკოთის მაგისტრალის პროექტირება და ამ მომსახურების შესყიდვა განხორციელდა მსოფლიო ბანკისა და აზიის განვითარების ბანკის პროცედურებით. სამინისტრო გვეუბნება, რომ ეს იყო ხარისხზე დაფუძნებული შესყიდვის პროცედურა, რომელიც ითვალისწინებს, კომპანიის და კომპანიის მიერ ამ პროექტისთვის წარმოდგენილი ინჟინრებისა და ექსპერტების როგორც ტექნიკურ შეფასებას, ისე მათ გამოცდილებას მსგავსი მასშტაბური პროექტების განხორციელებაში.

„პროექტში თავიდანვე ბევრი ორგანიზაცია იყო ჩართული. პროექტს სამი დონორი ორგანიზაცია - მსოფლიო ბანკი, აზიის განვითარების ბანკი და ევროპის საინვესტიციო ბანკი - აფინანსებს. თითოეული ეტაპი, თითოეული შესყიდვა თანხმდება აღნიშნულ დონორ ორგანიზაციებთან. საპროექტო გადაწყვეტაში ჩართული იყო ამერიკული კომპანია „აეკომი“, იტალიური კონსორციუმი „აიარდი“ და „ სპეა“ და თურქული კომპანია „თემელსუ“. კომპანიებთან ერთად, საგზაო პროექტირებაში ჩართული იყო 3 წამყვანი ქართული კომპანია.

ჯამურად, რიკოთის მხოლოდ პროექტირებაზე, 140 სპეციალისტი (ინჟინერი და ექსპერტი) მონაწილეობდა, საიდანაც 56 იყო უცხოელი და 84 - ადგილობრივი. საპროექტო გუნდი შედიოდნენ გვირაბების, ხიდების, საავტომობილო გზების ინჟინრები, გეოლოგები, გეოტექნიკოსები, გარემოს დაცვის სპეციალისტები, საგზაო უსაფრთხოების სპეციალისტები და სხვა. პროექტირების პროცესში ჩართული იყვნენ საფინანსო ინსტიტუტების დამოუკიდებელი ექსპერტები (ფრანგები, იტალიელები, ავსტრალიელები, ავსტრიელები და სხვა). ჩატარდა არაერთი კვლევა, მათ შორის უპრეცედენტო გეოლოგიური კვლევები. ასევე გეოტექნიკური, ჰიდროლოგიური, სეისმური კვლევები. ყველა ამ გადაწყვეტილების საფუძველზე გაკეთდა შესაბამისი პროექტი, რომელიც მაქსიმალურად უზრუნველყოფს რიკოთზე უსაფრთხო გადაადგილებას. რიკოთის საუღელტეხილო გზა როცა დასრულება, ეს იქნება უსაფრთხო გადაადგილების მარშრუტი“, - ამბობს გიორგი წერეთელი.

რეგიონული განვითარებისა და ინფრაქსტრუქტურის სამინისტროს ოფიციალური ინფორმაციით, რიკოთის უღელტეხილის 4 ზოლიანი ჩქაროსნული ავტომაგისტრალის მშენებლობასა და პროექტირებას, წინ უძღვოდა ტექნიკურ-ეკონომიკური დასაბუთება.ეს კი ის დოკუმენტია, რომელიც ითვალისწინებდა ალტერნატიული მარშრუტების მულტიფუნქციურ შედარებას და მათ საფუძველზე საუკეთესო ალტერნატივის შერჩევას. ტექნიკურ-ეკონომიკური დასაბუთება მსოფლიო ბანკის დაფინანსებით, საერთაშორისო კორეული საკონსულტაციო კომპანიის მიერ 2014-2015 წლებში მომზადდა.რაც შეეხება დეტალური სამშენებლო პროექტის ეტაპს . 52 კმ-იანი მონაკვეთის პროექტირებისას, ჩატარდა მასშტაბური და კომპლექსური საველე საკვლევი სამუშაოები: ტოპოგრაფიული, გეოლოგიური, ჰიდროლოგიური და გეომორფოლოგიური. შედგა რელიეფის ციფრული მოდელი, რისთვისაც გაკეთდა აეროფოტოგადაღებები, სკანირება და 3D მოდელის შედგენა. პროექტირებისას, შესწავლილი იქნა წყალშემკრები აუზები, მიწისქვეშა წყლები და ამ მონაცემებზე დაყრდნობით, მიღებული იქნა კონსტრუქციული გადაწყვეტები.

„ჩატარდა მასშტაბური გეოლოგიური სამუშაოებიც. მხოლოდ რიკოთის მონაკვეთის პროექტირებისას, 300-მდე ჭაბურღილი გაკეთდა, რომელთა საერთო სიგრძე 6100 მ-ს აღემატებოდა. სპეციალურად ამ გეოლოგიური კვლევებისთვის, ჯერ კიდევ პროექტირების ეტაპზე, გაიჭრა 3 კმ-მდე სამთო გზა, რათა ტექნიკას კონკრეტულ ლოკაციებამდე მისვლის და გეოლოგიური კვლევების წარმოების საშუალება ჰქონოდა. შემდეგ, ჩატარდა სრული სპექტრის ლაბორატორიული კვლევები. რიკოთის გზის 52 კმ-იან მონაკვეთზე მხოლოდ გეოლოგიური სამუშაოები 9 თვე მიმდინარეობდა. ქანების აგებულების და მათი ფიზიკო-მექანიკური მახასიათებლების დასადგენად, ჩატარდა გეოფიზიკური კვლევებიც“, - განმარტავს რეგიონული განვითარებისა და ინფრასტრუქტურის სამინისტრო.

ზოგადად, ხშირია შემთხვევები, როცა მასშტაბური პროექტების განხორციელებას გაუთვალისწინებელი შემთხვევები აფრეხებს. ასე მოხდა მაგისტრალის 149 კილომეტრზე, როდესაც გზიდან 200 მეტრში ზევით პოტენციური მეწყრული პროცესები განვითარდა. გიორგი წერეთელი გვისხნის, რომ ეს არ ყოფილა მეწყერი, არამედ აღნიშნულ ფერდზე პოტენციური მეწყრული პროცესები განვითარდა და ნაპრალები გარკვეულ დინამიკაში პროგრესს განიცდიდა.

„ამიტომ ჩვენ მივიღეთ მაშინ გადაწყვეტილება და შევზღუდეთ გადაადგილება, დავაწესეთ მონიტორინგი, გავზარდეთ ბუფერი, დავიწყეთ შესაბამისი საპროექტო გადაწყვეტილებები, 149 კმ-ისთვის შესაბამისი კვლევის შემდეგ მომზადდა პროექტი, ის უკვე ჩვენთან არის და უახლოეს პერიოდში დაიწყება სამშენებლო სამუშაოები, შედეგად ფერდის სტაბილიზაცია დასრულდება“, - გვეუბნება გზების დეპარტამენტის ხელმძღვანელი.

ამ ყველაფრის გათვალისწინებით, 12 ოქტომბრიდან რიკოთის უღელტეხილზე დაწესებული ავტოტრანსპორტის მოძრაობის სპეციალური რეჟიმი შეიცვალა და მსუბუქი და სამგზავრო ავტოტრანსპორტისთვის რიკოთის საუღელტეხილო გზაზე გადაადგილება დაშვებულია დღე-ღამის ნებისმიერ მონაკვეთში. რაც შეეხება მისაბმელიან და ნახევრად მისაბმელიან ავტოტრანსპორტის გადაადგილებას, ამ შემთხვევაში ძალაში რჩება სპეციალური რეჟიმი, თუმცა იზრდება 4 საათით. გიორგი წერეთელი ვარაუდობს, რომ ნოემბრის მეორე ნახევრიდან მისაბმელიანი და ნახევრად მისაბმელიანი ავტოტრანსპორტისთვისაც 24 საათიანი გადაადგილების უფლება აღდგება.

რადგან ზამთარი ახლოვდება, აქტუალური კითხვა გაგრძელდება თუ არა ინტენსიური სამუშაოები ზამთრის სეზონზე. გიორგი წერეთელი ამბობს, რომ ბოლო სამი წელია, მიუხედავად კლიმატური პირობებისა, პანდემიისა და რეგიონში განვითარებული მოვლენებისა ავტომაგისტრალის სამშენებლო სამუშაოები არ შეჩერებულა.

„ზამთარი ბუნებრივია პერიოდულად გარკვეულ შეფერხებებს იწვევს. რიკოთის საუღელტეხილო გზის პირველ მონაკვეთზე(ჩუმათელეთი-ხევი) სამუშაობი არსებულ გზასთან ახლოს მიმდინარეობს. ტრანსპორტის გადაადგილება ფაქტობრივად სამშენებლო სამუშაოების არეალში ხდება, მიუხედავად ამ გამოწვევისა, სამუშაოები შეუფერხებლად მიმდინარეობს“, - ამბობს წერეთელი.

სახელმწიფოს ოფიციალური პოზიციის პარალელურად არანაკლებ მნიშვნელოვანია დამოუკიდებელი სპეციალისტების მოსაზრება. ალეტერნატიული აზრის მოსასმენად Business Insider Geogia გეოლოგებს ესაუბრა.

თამაზ შოლაკაძე, გომბორის რეაბილიტაციის პროექტის ავტორი, მიიჩნევს, რომ ახლა როცა რიკოთის საუღელტეხილო გზასთან დაკავშირებით არაერთი გადაუმოწმებელი ინფორმაცია ვრცელდება, სასურველია თუ სამინისტრო პროფესიონალებს შეხვდება და ყველა დეტალის თაობაზე განახლებულ ინფორმაციას მიაწვდის.

„არც ახლაა გვიან, რომ მიიწვიონ სპეციალისტები და ერთხელ და სამუდამოდ გულწრფელად ითქვას, არის თუ არა პრობლემები. ცუდია ჭორები, რომლებიც ვრცელდება. მიუხედავად იმისა, რომ გზის გარკვეული მონაკვეთები დასრულებულია, ეს არ გამორიცხავს იმას, რომ პრობლემებმა თავი 2-3 თვის შემდეგ იჩინოს. რიკოთის საუღელტეხილო გზა ყოფილი აბრეშუმის გზის მონაკვეთია, შეცვლილ გეოპოლიტიკურ რეალობაში ამ გზას გაცილებით დიდი მოცულობის ტვირთების გატარება მოუწევს, ვიდრე აქამდე ატარებდა. ერთი ფაქტია, ეს მაგისტრალი აუცილებელია ქვეყნისთვის“, - გვეუბნება თამაზ შოლაკაძე.

რიკოთის საუღელტეხილო გზის მნიშვნელობაზე გვესაუბრა გეოლოგი ლაშა სუხიშვილიც, რომელიც გვეუბნება, რომ ადგილზე გამოცდილ კოლეგებთან ერთად რამდენიმე თვის წინ იმყოფებოდა.

„ბევრი წლის განმავლობაში ყველა ვხვდებოდით რომ რიკოთის გზა, რომელიც აღმოსავლეთ და დასავლეთ საქართველოს აკავშირებს უკვე აღარ იყო საკმარისი, განსაკუთრებით ზაფხულის სეზონზე. დიდი ხანი ვიცნებობდით ყოფილიყო უფრო მაღალგამტარუნარიანი გზა. თუმცა რასაც ვხედავთ ეს არ არის ის, რაც ყველას გვინდოდა ყოფილიყო. ადგილზე ყოფნისას ვერ მიხვდით მოტივაციას რატომ არის გზის კონკრეტული ელემენტები იმ ადგილას სადაც არის. მაგალითად რატომ არსებობს გვირაბების პორტალები მეწყრული ფერდის ძირში? რატომ გადის გზის ზოგიერთი მონაკვეთი აშკარად მეწყრულ ფერდზე? ბუნება ცოცხალი ორგანიზმია და ყოველი ჩარევა აუცილებლად იწვევს ბუნების პასუხს. ბუნების პასუხი ნიშნავს იმას, რომ თუ ჩამოჭრი ფერდს, ის ფერდი შეეცდება გამოიმუშავოს თავისი ახალი წონასწორობა. შეიძლება ლამაზი სიტყვებია, წონასწორობის გამომუშავება, მაგრამ ადამიანებისთვის იმ გზაზე ეს მეწყერს ნიშნავს. აქვე ისიც უნდა აღინიშნოს, რომ რიკოთის უღელტეხილი არის სრულად მასივის ნაწილი, არ უნდა წარმოვიდგინოთ, რომ ადგილზე ყველაფერი კარგად იყო და პრობლემები მხოლოდ ამ მშენებლობამ შექმნა. ადგილზე მუდმივად ხდებოდა ღვარცოფული ნაკადების ჩამოსვლა, წყალდიდობები, მეწყერი. ეს მიანიშნებდა იმას, რასაც ფუნდამენტური მეცნიერებაც ამბობს, რომ ეს რეგიონი არის საკმაოდ რთული, გეოლოგიურად დატვირთილი, მრავალფეროვანი. ეს ნიშნავს იმას, რომ მაგ ადგილას მშნენებლობა არის ურთულესი საინჟინრო ამოცანა“, - ამბობს Business Insider Georgia-სთან დედამიზის შემსწავლელ მეცნიერებათ ინსტიტუტის და სეისმური მონიტორინგის ეროვნული ცნეტრის წარმომადგენელი.

ლაშა სუხიშვილი არც იმას გამორიცხავს, რომ 52 კმ-იან მონაკვეთზე, საკმაოდ ბევრ უბანზე შესაძლოა ბევრი რამ კარგადაც არის გაკეთებული. თუმცა ამბობს რომ იდეალური სამუშაოების შემთხვევაშიც კი რელიეფიდან გამომდინარე გაუთვალისწინებელი პრობლემები გამორიცხული ვერ იქნებოდა.

რეგიონული განვითარებისა და ინფრასტრუქტურის სამინისტროს ინფორმაციით, პროექტის ფარგლებში, მოეწყობა სივრცეები, სადაც მიმდებარე სოფლების მოსახლეობას საშუალება ექნება მოახდინონ თავიანთი ნაწარმის რეალიზაცია გამართული ინფრასტრუქტურის პირობებში. კერძოდ, სავაჭრო მოედნები მოეწყობა შემდეგ ლოკაციებზე: სურამი, შროშა და ზესტაფონი.

სამინისტროში გვეუბნებიან იმასაც, რომ ამ დროისთვის, რიკოთზე გადაადგილების სიჩქარე 60 კმ/სთ-ია, მშენებლობის დასრულების შემდეგ კი, გარკვეულ მონაკვეთებზე სიჩქარე თითქმის გაორმაგდება. ახალი გზა ითვალისწინებს საგზაო უსაფრთხოების ყველა თანამედროვე სტანდარტს.

რიკოთის საუღელტეხილო მონაკვეთის სამშენებლო სამუშაოების ჯამური ღირებულება დაახლოებით 2.6 მილიარდ ლარია.

ავტორი: სოფო ბერიძე

რიკოთი უსაფრთხო გადაადგილება